Ik las een week geleden op een sociaal netwerk een bericht over een onbenoemde verpleegster in een onbenoemd ziekenhuis, waarschijnlijk ergens in de provincie Antwerpen, die stelde dat daar op intensieve zorg 75% van de COVID-19 patiënten gevaccineerd was, en 25% niet. En dat zulks gelijkaardig zou zijn in een ander onbenoemd ziekenhuis nabij. En dat die verslaggever zich niet kon inbeelden dat het dan niet overal zo was.
Ik heb daar drie grote bedenkingen bij, vanuit mijn levenservaring. Ten eerste is dit verhaal van horen zeggen, zonder identificatie van de verslaggever of het tijdstip of de plaats of de manier van meten, niet na te gaan en in het beste geval dan een lokaal weetje, in het slechtste geval een verzinsel.
Ten tweede laten een beperkt aantal gevallen (allicht 4 of 8 in dat verhaal) geen betrouwbare conclusies toe. Tijdens de eerste periode (aug-sep 2020) waarin mondmaskers buiten verplicht waren op heel het grondgebied van het Brussels gewest, was ik benieuwd naar het aantal mensen die dat zouden opvolgen. Bij de dagelijkse wandeling in mijn wijk telde ik gedurende ongeveer een maand hoeveel mensen het masker correct droegen, dus niet over de elleboog of de kin, ook niet enkel maar over de mond, maar over mond en neus. Indien ze het masker aandeden wanneer ze me zagen, telde ik het eindresultaat van die actie mee. Na de eerste tien ontmoetingen was de verhouding soms echt 9-1 of 0-10, maar tegen het eind van de wandeling kwam ik aan verhoudingen als 19-23 of 30-25. Doorgaans kwam ik 40-60 mensen tegen en bleek het correct dragen typisch rond de 50% te liggen, tegen eind september 2020 wat hoger, rond 65%. Ik zag hierin terug empirisch bevestigd dat statistisch gezien metingen pas enige betrouwbaarheid hebben vanaf 30 gevallen of meer, en dat er doorgaan wat variatie zit over de tijd heen. In de huidige situatie, waar in heel België ongeveer 200 mensen op IZ liggen wegens de pandemie, zou je dus al moeten meten over minstens een hele provincie om een betrouwbaar resultaat te krijgen.
Ten derde is het veralgemenen van resultaten op één beperkte plaats naar een groter gebied niet zonder risico op groteske vergissingen. Ik woon dicht bij de Zavelenberg, in het westen van het Brussels gewest, waar de laatste paar jaar schapen grazen. Iedere keer dat ik ze zie, ga ik hun kleur na. Ze zijn altijd allemaal zwart, er zit geen enkele afwijking tussen, en ik tel er soms meer dan 30. Dus statistisch gezien betrouwbaar en bovendien herhaalbaar. Na het lammeren begin 2021 heb ik die waarneming wat verfijnd: de lammetjes zijn echt zwart, de vorige generatie is eerder donkerbruin te noemen. Maar vanuit deze observatie stellen dat alle schapen in België zwart of bruin zijn zal snel botsen op de realiteit van (veel meer) metingen elders in het land, waar er bijna uitsluitend witte schapen rondlopen. Als je dus metingen uitvoert in een homogeen gebied (tijdens de eerste golf zonder gevaccineerden, of in een gebied vandaag met 90% gevaccineerden) zal je inderdaad het algemeen ziektebeeld vinden van meestal oudere mensen, en/of met onderliggende aandoeningen. Als je echt wil weten of vaccinatie werkt, moet je gaan meten in een gebied met 50% gevaccineerden. De zorgverleners uit ziekenhuizen in zulke regio’s (zoals in Luik en Brussel vandaag) nemen een heel andere realiteit waar dan wat het oorspronkelijke bericht beschreef.
Met andere woorden, ik blijf liever verifieerbare, betrouwbare en relevante informatie volgen om mijn beslissingen op te baseren dan onbevestigde verhaaltjes voor de lichtgelovige ziel. Hoezeer ik ook zou wensen dat mijn omgeving anders was, ik leg me neer bij de complexe realiteit, ook al is ze soms ongemakkelijk voor mij. Op die manier vind ik zin in mijn leven en ga ik goedgemutst mijn weg.